Ceramika. Kolorowa odsłona Portugalii

Lista symboli charakterystycznych dla Portugalii wydaje się nie mieć końca. Azulejos, vinho verde, grillowane sardynki, piękne plaże i urokliwe, małe miasteczka to tylko niektóre z nich. Tę długą wyliczankę uzupełnia portugalska ceramika oddająca ducha ojczyzny fado w sposób fantazyjny oraz wyjątkowo kolorowy.

Portugalska ceramika odkrywa przed nami barwne karty historii, tradycji, kultury kraju Vasco da Gama. Pokrywa je licznymi wzorami, ubiera w rozmaite formy. Jest jak cermiczne lustro, w którym odbija się piękno portugalskiej przyrody, koloryt tutejszych krajobrazów i specyfika życia Portugalczyków. Ceramika zrodziła się bowiem z potrzeby zaspokojenia ich pragnień – zarówno tych najprostszych, praktycznych (np. kuchennych, stołowych, budowlanych), jak i tych bardziej złożonych wynikających z zamiłowania do pewnej estetyki (sztuki).

Wyroby rękodzielnicze w Portugalii mają długą tradycję i historię. Gliniane naczynia codziennego użytku wytwarzano tutaj już w czasach prehistorycznych, a pierwsze, kolorowe płytki azulejos wychodziły z rąk Maurów na długo przed nastaniem średniowiecza. Sami Portugalczycy od dawien dawna zajmują się koronkarstwem, hafciarstwem oraz – rzecz jasna – wyrobami ceramicznymi. Szczególnie te ostanie są tu wyjątkowo często spotykane i licznie wypełniają sklepy z pamiątkami, lokalne stoiska, targi, markety. Są dosłownie wszędzie!

Oblicza ceramiki

Portugalski przemysł ceramiczny ma swoje liczne odmiany w postaci ceramiki budowlanej, płytek podłogowych i ściennych, czy też ceramiki użytkowej i dekoracyjnej (naczynia porcelanowe, fajans, kamionka lub terakota). Ceramika ta odzwierciedla nie tylko fantazję oraz wyobraźnię królujące na tej szerokości geograficznej, ale też poczucie humoru, zmysł estetyczny, zamiłowanie do barw, wzorów, a także (a może przede wszystkim) ukazuje codzienne potrzeby Portugalczyków. Misy,wazy, półmiski, talerze lub kubki pokryte różnymi wzorami pełnią bowiem nie tylko funkcję ozdobną, ale są też przydatne w domowym życiu. Można więc uznać, że ceramika pochodząca z krainy paste de nata zgrabnie łączy ładną prezencję z funkcjonalnością i – co równie ważne – daje ogromny wybór każdemu do zajrzy do jej świata. Fani ceramicznych, lokalnych wyrobów lub kolekcjonerzy portugalskich pamiątek nie będą czuć się zawiedzeni!

 Co wybrać?

Chciałoby się powiedzieć, że wszystko albo wiele, albo przynajmniej tyle ile zdoła pomieścić nasz turystyczny bagaż. Wybór potrafi przyprawić o kolorowy zawrót głowy! Każdy, kto Portugalię odwiedził bądź o niej czytał wie, że można w niej spotkać – dosłownie wszędzie – kolorowe płytki azulejo oraz malowane figurki koguta (Galo de Barcelos), a czasem tradycyjne, ceramiczne figurki świętych bądź te odważnie ukazujące niektóre części ciała.  Możemy też dać się skusić barwnym lub jednokolorowym, eleganckim wazom, miskom i miseczkom, wybrać filiżanki ze spodkami, talerze obiadowe, śniadaniowe, dzbanki na mleko i kawę, kubki, kokilki, salaterki albo dać się porwać urzekającym lampom o bogato zdobionych kloszach. Wszystkie te oryginalne wyroby maluje sama natura! Portugalska ceramika utrzymana jest lokalnych barwach przyrody lub luźno nawiązują do kolorów otoczenia. Filiżanka pomalowana bryzą oceanu musi gwarantować naprawdę wyjątkową kawę, która smakuje inaczej niż zwykle…

• 

Na tym jednak nie koniec. Ceramika portugalska ma również do zaoferowania słynne naczynia w kształcie warzyw i owoców, bogaty arsenał szklanych oraz glinianych naczyń, wśród których wyróżniają się te wykonane z czarnej gliny. Czarny rodzaj ceramiki (prawdopodobnie jedyny na świecie) wytwarza się w Molelos – blisko miasta Tondela, a proces jej powstawania został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Z kolei malowniczy, południowy region Portugalii Algarve z wioską Redondo na czele proponuje nam tradycyjne wyroby z czerwonej gliny subtelnie zdobione białymi wzorami. Wioskę licznie wypełniają  garnki, amfory, dzbany, talerze i różne pojemniki pochodzące od lokalnych garncarzy utrzymane w tym charakterystycznym stylu niezmiennie od wieków. Z kolei Coimbrze słynącej z użycia niebieskiego koloru na białym tle nadal praktykuje się tradycję malowania na wyrobach scen historycznych i myśliwskich oraz elementów mauretańskich. 

Za stolicę wyrobów ceramicznych uważa się Caldas da Rainha zasobne w złoża gliny i gorące źródła, w którym od czasów prehistorycznych wytwarza się gliniane wyroby. Miasto rozsławił Rafael Bordalo Pinheiro, który w 1884 roku założył fabrykę produkującą (do dziś) bardzo popularne półmiski w kształcie liści kapusty oraz wyroby ze szkła, figurki i pełną fantazji ceramikę. Z charakterystycznej ceramiki słyną także inne miejsca w Portugalii np. Viana do Castelo.

Prezenty, pamiątki, ozdoby

O tym, że portugalska ceramika świetnie nadaje się na prezent lub tak samo świetnie sprawdza się w roli pamiątki chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Portugalskie firmy ceramiczne dobrze o tym wiedzą i prześcigują się w tworzeniu oferty, która w jeszcze większym stopniu zainteresuje, jak również zaspokoi gusta nawet najbardziej wymagających klientów. Każda  z nich ma swój indywidualny sznyt oraz styl, dzięki któremu wyróżnia się na rynku i przyciąga odbiorców. Najbardziej znanymi producentami ceramiki w Portugalii są m.in.: wspomniany już Bordallo Pinheiro, a także Costa Nova oraz Porches Pottery Algarve.

Wszyscy portugalscy producenci oferują niebanalny, oryginalny asortyment. Warto po niego sięgnąć jeżeli chcemy, aby w naszym domu lub na naszym stole gościła portugalska roślinność, tradycja i kultura w postaci ceramicznych kształtów.